Niet alleen tulpen en Sinterklaas komen oorspronkelijk uit Turkije. Er zijn ook een aantal Turkse woorden die het Nederlands, soms via een omweg, heeft geleend. Op dit moment staan er 118 woorden in de Dikke Van Dale die direct of indirect uit het Turks komen. Wist je trouwens dat alle Indo-Europese talen hun oorsprong vinden in Turkije? Maar dat is een verhaal voor een andere keer. In dit blog lees je wat de top 10 Turkse woorden in het Nederlands is.
Het woord ‘divan’ hebben we te danken aan de zaal waarin de sultan van het Ottomaanse rijk zijn audiënties hield. Die werd namelijk dīwān genoemd. Tegen de muren van deze zaal stonden rustbanken met kussens waarop mensen op hun beurt konden wachten. Overigens komt het woord sofa ook uit Turkije, hoewel het oorspronkelijk van het Arabische suffa komt, dat ‘bank in een moskee’ betekent.
Gek genoeg komt ‘douane’ van datzelfde dīwān. In de dīwān werden niet alleen audiënties met de sultan gehouden; er werd ook recht gesproken, vergaderd en tol geheven. Het was dus niet een plek waar Italiaanse handelaren graag kwamen, maar de naam bleef wel hangen. Zo werd dovana het Italiaanse woord voor ‘tolgebouw’ en kwam het via het Frans uiteindelijk in onze woordenboeken terecht.
Horde komt van het Koemanische woord orda. Koemanisch heeft niks te maken met de taaluitingen van Ronald Koeman, maar was een Turkse taal die tijdens de Mongoolse overheersing werd gesproken in grote delen van Eurazië. Het betekende ‘kamp of paleis van de khan en zijn gevolg’. Het woord voor ‘leger’ is in modern Turks nog altijd ordu.
Hoewel niet alle taalwetenschappers het erover eens zijn (er zijn ook Griekse en Venetiaanse kanshebbers), wordt in het algemeen aangenomen dat kaviaar komt van het Turkse havyar. In de oude vorm zou het geschreven worden als chãviyãr dat ‘kuitdrager’ betekent.
Scriptware Translations is een vertaalbureau Turks met meer dan 25 jaar ervaring in meerdere branches. Onze kernwaarden zijn snelheid, nauwkeurigheid en persoonlijk contact. Vraag nu vrijblijvend een offerte aan.
Wist je dat jakhalzen niet alleen in Amerika voorkomen maar ook aan deze kant van de Atlantische Oceaan? Het woord ‘jakhals’ komt dan ook van het Turkse çakãl. Waarschijnlijk komt het oorspronkelijke woord uit een taal die nu niet meer gesproken wordt: het Sanskriet. Dat woord is śṛgālá, dat ‘hij die huilt’ betekent.
We hebben het woord kiosk overgenomen van de Fransen, die kiosque zeggen. Dat komt dan weer van het Italiaanse chioso, maar is uiteindelijk te herleiden naar het Turkse oerwoord: köşk. Köşk betekent ‘paviljoen’, ‘villa’, maar ook wel ‘hoog en mooi gebouw’. Dit in tegenstelling tot de minuscule hokjes waar je tegenwoordig op het station een croissantje koopt.
Yoghurt komt van het Turkse yoğurt dat weer is afgeleid van het werkwoord yoğurmak, dat ‘verdikken’, of ‘stremmen’ betekent. Om yoghurt te maken, moet je namelijk melk opwarmen en een tijd roeren tot die dik genoeg is. Yoghurt bestaat overigens al sinds 6000 voor Christus en komt uit Centraal Azië.
Koffie (onze Turkse vertalers drinken er iedere dag liters van) is in de 17e eeuw via Ottomaanse handelaren geïntroduceerd in Nederland en heette kahve. De Ottomanen hebben het dan weer geleend van het Oud-Arabische qahwa dat eigenlijk ‘wijn’ betekent. Omdat wijn verboden is in de Islam werd koffie ter vervanging ‘Islamitische wijn’ genoemd. Als je helemaal teruggaat naar de oorsprong van koffie, kom je terecht in Ethiopië. De eerste koffiebonen werden namelijk geteeld in de Ethiopische provincie Kaffa.
Hij kwam al voorbij in de inleiding. Op de tweede plaats staat de naam van een van onze grootste exportproducten en een Nederlands icoon: de tulp. Niet alleen de bloem zelf, maar ook de naam komt uit Turkije. In het Oud-Turks werd de bloem tülbendlâle genoemd, oftewel ‘tulbandbloem’, omdat de vorm van een geopende tulp lijkt op een tulband.
Waarschijnlijk anno 2024 het meest gebruikte Turkse woord na een avondje stappen. Niet alleen in Nederland, maar in iedere Europese stad is een broodje kebab, of eigenlijk kebap, op vrijwel elke straathoek te vinden. Het is een relatief nieuwe toevoeging aan onze taal. Begin jaren ‘80, met de komst van Turkse gastarbeiders, werd het opgenomen in de Van Dale. Het betekent: ‘aan pennen geroosterde stukjes vlees’.
Als vertaalbureau Turks werken we bij Scripware Translations met geweldige Turkse vertalers. Dit zijn native speakers met achtergronden in meerdere vakgebieden, van technisch, tot juridisch, medisch of marketing. Wil je meer weten over de mogelijkheden voor vertalen Turks Nederlands? Neem dan gerust contact met ons op.
